Oproep voor een overdracht van bevoegdheden voor de gezondheidszorg van gedetineerden naar de FOD Volksgezondheid en Sociale Zekerheid

Het gezondheidssysteem in de gevangenissen, dat afhangt van het Belgisch Bestuur der Strafinrichtingen, moet evolueren, mag niet geïsoleerd blijven van de rest van het gezondheidssysteem en niet ondervoorzien blijven zowel in menselijke als in geldelijke middelen.

Deze oproep heeft als doel de inspanningen van deze nieuwe bewegingen van de gevangenissector te ondersteunen sinds het Masterplan, een initiatief van de FOD Justitie, die pleit voor een meer menselijke visie op het beheer en de rehabilitatie van gevangenen binnen de staatshervorming waardoor een overdracht van vaardigheden dramatisch het institutioneel landschap veranderen.

Dit is ook noodzakelijk om te blijven denken dat een deel van de gezondheidszorg meer aangepast moet zijn aan deze realiteit.

Het positieve effect van deze veranderingen zouden niet alleen gevoeld worden door de eerste begunstigden dit wil zeggen de gevangene maar ook door de zorg-teams van de gevangenissen en het personeel van de gevangenis in zijn geheel.

Die aansluit bij de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) betreffende goed bestuur van de penitentiaire zorgverlening in de 21e eeuw³¹, vragen de ondertekenaars dat de gezondheidszorg in de Belgische gevangenissen wordt toevertrouwd aan de federale overheidsdiensten Volksgezondheid en Sociale Zekerheid en dat de middelen die aan deze sector worden toebedeeld aansluiten bij de gezondheidsnoden van de gevangenen.

Vaststellingen en problematiek

Per 1 maart 2013 telden de Belgische strafinrichtingen 11.732 gevangenen, waarvan een derde in voorlopige hechtenis. Hoe zit het met hun gezondheidstoestand, die onder de verantwoordelijkheid van de FOD Justitie valt?

In België is er weinig informatie over de gezondheidstoestand van de gevangenen bij gebrek aan epidemiologische, kwantitatieve en kwalitatieve gegevens. Het volstaat echter zich te buigen over de studies van de buurlanden (waarvan de resultaten constant zijn) of wat tijd te nemen om te luisteren naar de professionele zorgverstrekkers in de strafinrichtingen om zich hierover een idee te vormen.

De gevangenisbevolking is zowel chronisch als tijdelijk kwetsbaar. Die bevolkingsgroep wordt oververtegenwoordigd in de sociale categorieën aan de onderkant van de maatschappelijke ladder, vertoont een lager opleidingsniveau (70% van de gevangenen geraakte niet verder dan het basisonderwijs, vergeleken met 28% bij de algemene bevolking³²), heeft geen vlotte toegang tot de zorgverlening en heeft vaak al een erg aangetaste gezondheid bij aankomst in de gevangenis.

De schok van de gevangenneming en de beproeving van de opsluiting kunnen een negatieve impact hebben op de gezondheid en de reeds precaire gezondheidstoestand verergeren³³. Het is trouwens geweten dat de opsluiting in een gevangenis, om reden van de promiscuïteit, de moeilijke leefomstandigheden, het affectieve isolement, de stress of het gebrek aan activiteit kan leiden tot de verergering van bepaalde aandoeningen die te maken hebben met de risicofactoren van overdracht of blootstelling (overdraagbare ziekten, mentale stoornissen, drugsgebruik)³⁴. Volgens een studie onder leiding van de FOD Justitie en Modus Vivendi uit 2008³⁵ spendeert 40% van de gevangenen minder dan 20 uur per week aan werk, opleiding en sportactiviteiten en verklaart de helft van de gevangenen dat ze zich vaak of zelfs continu vervelen. Er worden ook slaapstoornissen en angst gerepertorieerd, die leiden tot het veelvuldig voorschrijven van psychotrope geneesmiddelen als reactie op het isolement van de opsluiting.

Anderzijds gaat men er van uit dat de gevangenisbevolking een hoog risico heeft op het gebruik van psychotrope stoffen. 56 tot 90% van wie intraveneus drugs gebruikt was ooit opgesloten³⁶. In België verklaarde 65,5% van de gedetineerden in 2008 dat ze in de loop van hun leven drugs hadden gebruikt, waarvan 36,1% tijdens hun detentie en 14% via inspuiting. Gevangenschap is voor de meeste gebruikers geen afkickbevorderende omgeving. Over de hele wereld worden er in de gevangenissen drugs verhandeld en gebruikt. Het gebruik van drugs houdt risico’s in en die risico’s worden nog aangescherpt in gevangenissen. De prevalentiecijfers van hiv en hcv liggen dan ook hoger in strafinrichtingen dan in de vrije wereld³⁷. Alle landen die aandacht besteden aan dit probleem en een opsporingsbeleid voeren komen tot die vaststelling. Dat geldt eveneens voor de incidentie van tuberculose, de sterftecijfers door zelfdoding en geestesstoornissen³⁸.

De gezondheidszorg in het gevangeniswezen is dan ook een uitdaging die zowel een ethische als een zuiver medische aanpak vraagt: de gedetineerden, die volkomen afhankelijk zijn op het vlak van de gezondheidszorg, vormen een kwetsbare bevolkingsgroep die in het verleden vaak het slachtoffer is geweest van misbruik en schending van haar mensenrechten³⁹.

Internationale aanbevelingen

Verscheidene instanties, zoals de WHO, de Raad van Europa, het Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing (CPT) van de Raad van Europa, hebben richtlijnen en aanbevelingen uitgewerkt op basis van de internationale rechten van de mens en van de fundamentele grondwettelijke rechten. Die teksten gaan uit van 7 beginselen; de toepassing ervan in België blijft problematisch en ontoereikend. Het gaat om de toegang tot gezondheidszorg, de gelijkheid van zorgverlening, de toestemming van de patiënt en de vertrouwelijkheid van de gezondheidszorg, de preventie betreffende gezondheid, de humanitaire tussenkomst, de professionele onafhankelijkheid en de professionele bekwaamheid⁴⁰.

Hier volgt een greep uit de regels die in 2006 werden aanbevolen door de Raad van Europa⁴¹:

• de overheden van de strafinrichtingen moeten de gezondheid beschermen van alle gedetineerden die onder hun bewaking vallen;
• het gezondheidsbeleid in de gevangenissen moet worden ingebed in het nationale gezondheidsbeleid en ermee verenigbaar zijn⁴²;
• de gedetineerden moeten toegang krijgen tot de zorgverlening die in het land wordt aangeboden, zonder enige discriminatie op basis van hun juridische toestand.

De WHO adviseert de verantwoordelijken voor de publieke en penitentiaire gezondheidsstelsels samen te werken om van het indijken van de risico’s die verbonden zijn aan het drugsgebruik een beginsel te maken dat fungeert als krachtlijn binnen het beleid ter voorkoming van hiv-besmetting en aids en van de overdracht van hepatitis in gevangenissen⁴³. Anderzijds behoort de investering in werkzame maatregelen om de risico’s en schade in te dijken tot de prioriteiten van de antidrugsstrategie van de EU 2013-2020⁴⁴.

Gezondheidsbeleid in de Belgische strafinrichtingen

De gezondheidstoestand in de Belgische gevangenissen is onrustwekkend, terwijl de beginselen die dit beleid aansturen onberispelijk zijn: de Basiswet⁴⁵ stelt het beginsel voorop van de gelijkwaardigheid van de zorgverlening binnen en buiten de gevangenismuren, waarbij de gezondheid van de personen onvoorwaardelijk moet worden gewaarborgd door de overheden, los van de middelen of van de verdiensten van de persoon die lijdt. Een zieke gedetineerde is in de eerste plaats een zieke mens. Onze beschavingsgraad kan geen andere stelling tolereren. Om criticasters te overtuigen zou men hier, vanuit een profylactische beschouwing, kunnen aan toevoegen dat de gezondheid van de gedetineerden ook ons aller gezondheid is. In 2012 werden er in België 17.664 personen opgesloten en 16.519 in vrijheid gesteld⁴⁶: de gedetineerde is, te midden de andere gedetineerden en het personeel van de strafinrichting, ook in contact met zijn familie en bij het verlaten van de gevangenis in contact met iedereen.

De gevangenis staat dus nauw in verband met de vrije samenleving, maar de FOD Justitie heeft tot dusver niet de middelen om erin te slagen een echt netwerk op te zetten tussen de gezondheidsdiensten van de strafinrichtingen en de gezondheidsdiensten in de vrije samenleving. Het uitblijven van een netwerk heeft diverse gevolgen, zowel voor de professionals in de gezondheidssector als voor hun gedetineerde patiënten: vrijlating van gedetineerden zonder geneesmiddelen noch voorschriften terwijl ze in de periode die onmiddellijk volgt op hun vrijlating geen toegang hebben tot de sociale zekerheid, gebrek aan ondersteuning van de ex-gedetineerden bij het verlaten van de strafinrichting, gebrekkige erkenning van de professionals in de gezondheidszorg die praktiseren in gevangenissen enz.

We kunnen niet om de vaststelling heen dat, bij gebrek aan een samenhangend gezondheidsbeleid binnen de Belgische strafinrichtingen, de artsen en de zorgverstrekkers die actief zijn binnen de gevangenissen met innovatieve praktijken moeten tegemoetkomen aan het duidelijk tekort aan middelen waarover hun diensten beschikken.

Om te kunnen inspelen op de noden van de gedetineerden, valt de gezondheidszorg in gevangenissen onder een specifieke geneeskunde met specifieke vaardigheden.

Om een humanistische en optimale zorg te bieden die de gelijkwaardigheid van de zorgverlening waarborgt, moeten de professionals in de gezondheidszorg beschikken over een solide medische, ethische, deontologische kennis en inzicht in het medisch recht⁴⁷. Of, zoals het medische team van de geneeskundige eenheid van de strafinrichting Champ-Dollon in Genève stelt: er is continu behoefte aan basisopleidingen, aan een versterking van de netwerken en aan de ontwikkeling van federale aanbevelingen⁴⁸.

Bij gebrek aan tijd en aan financiële middelen zijn de gevolgen van het huidige beleid op het terrein in alle domeinen voelbaar. Een voorbeeld ter illustratie hiervan:

Volgens een officieuze bron registreerde men in 2011 in onze gevangenissen 0.54% personen die waren besmet met het hepatitis C-virus. Niemand weet hoeveel gedetineerde patiënten er werden opgespoord. En het is niet voorzien om de gedetineerden aan te sporen om een aanvraag voor het opsporen van overdraagbare ziekten in te dienen noch om een systematische en regelmatige opsporing aan te bieden. Bij onze Franse buren is 5 tot 8% van de gedetineerden, verspreid over het hele grondgebied, gekend als zijnde hcv-positief⁴⁹. Binnen de strafinrichtingen waar het medisch team deze opsporing als prioriteit vooropstelt, zijn de cijfers beduidend hoger⁵⁰. In het Groothertogdom Luxemburg werd 6.9% van de gedetineerden in 2011 hcv-positief verklaard in de grootste strafinrichting, waarvan 98% van de patiënten werd gedepisteerd. Uit een recente studie die in de gevangenis van Champ-Dollon (Genève) werd uitgevoerd bleek de prevalentie van hepatitis C 6.9% te bedragen⁵¹.

De prevalentiegraad van hepatitis C in onze gevangenissen zal dus waarschijnlijk ver beneden de realiteit liggen. Een foute berekening zou een reden kunnen zijn voor het uitblijven van een systematische opsporing in de Belgische gevangenissen: een niet-opgespoorde gedetineerde is een gedetineerde die men niet moet behandelen op kosten van Justitie. Zodra hij vrijkomt, staat het RIZIV⁵² in voor de kosten van zijn gezondheidszorg .

Ruimer gezien en mijlenver verwijderd van de 7 beginselen die gelden betreffende de gezondheidszorg in strafinstellingen, stellen we het volgende vast:

• de zorgteams zijn onderbemand (en de artsen worden aanzienlijk laat betaald);
• het medisch beroep dat praktiseert in strafinrichtingen is geïsoleerd van de universitaire en ziekenhuiswereld, werkt binnen een gesloten systeem, wordt niet naar waarde geschat en krijgt geen adequate continue opleiding;
• door het gebrek aan afscheiding tussen de zorgverlening en het beveiligingsaspect, ontstaan er misbruiken, zoals het niet-naleven van het medisch beroepsgeheim;
• ondanks de grote noodzaak krijgen de verzorgende teams geen enkele preventieve noch algemene gezondheidsbevorderende missie⁵³;
• de artsen zijn verbonden aan het ministerie van Justitie en staan dus bloot aan conflicten van dubbele loyaliteit, met name een conflict tussen hun opdracht van loyaliteit ten aanzien van de patiënt en loyaliteit ten aanzien van hun werkgever, de minister van Justitie⁵⁴.

Het Europees Comité voor de voorkoming van marteling en onmenselijke of onterende straf of behandeling (CPT) van de Raad van Europa moet België met de regelmaat van een klok wijzen op het belang van de continue aanwezigheid van een verpleegkundige in de instellingen (waarop België antwoordt dat de « huidige financiële mogelijkheden ontoereikend zijn om een dergelijke aanwezigheid te waarborgen » ⁵⁵.

In 2009 notificeerde het CPT eveneens dat het klaarmaken en verdelen van geneesmiddelen behoort tot de verantwoordelijkheid van gekwalificeerd verzorgend personeel, dat de informatie in verband met de gezondheid van de gedetineerden onder het medische beroepsgeheim valt en dat deze informatie niet publiek mag worden gemaakt⁵⁶. Aan deze toestanden is tot dusver nog geen einde gekomen.

In 2010 richtte het CPT een vierde meedogenloos rapport aan België, waarin het CPT onder meer betreurt dat er een schrijnend gebrek aan verzorgend personeel heerst volgens de omvang van de noden, dat het medisch personeel soms inadequaat opgeleid is en dat de tandverzorging van slechte kwaliteit is. Het CPT stelt vast dat de wachttijden te lang zijn (wachttijd van soms 6 maanden alvorens een tandarts te raadplegen), dat de raadplegingen te snel verlopen en dat de vaak ongepaste antwoorden een mogelijke bron van verslechtering van de gezondheidstoestand van de zieke zijn.

Het feit dat geïnterneerden onvoldoende toegang krijgen tot psychiatrische gezondheidszorg en soms jaren zonder behandeling blijven, wordt eveneens gelaakt door verscheidene instellingen, waaronder het Europese Hof voor de Rechten van de Mens⁵⁷. Een lichtpunt in deze context is de vaststelling dat de federale overheid de jongste maanden een meerjarenplan heeft uitgewerkt om ervoor te zorgen dat de geïnterneerden, vanuit een optiek van re-integratie, sneller toegang kunnen krijgen tot gezondheidszorg in reguliere gezondheidszorgstructuren, buiten de gevangenis. Volgens dit plan worden er onder meer TIZ-coördinatoren (traject interne zorgverlening, FOD Volksgezondheid) en CEZ-coördinatoren (circuit externe zorgverlening, FOD Justitie) in functie geroepen voor elk van de vijf hoven van beroep van het land; hun tussenkomst zou de zorgtrajecten voor geïnterneerden vlotter moeten maken en het aanbod van gezondheidszorg voor die mensen optimaliseren.

Zoals we reeds eerder aangaven, stellen we momenteel vast dat de opsluiting zich niet beperkt tot de vrijheidsberoving, maar ook het recht op gezondheid aantast. Ook een medische opvolging die aansluit bij hun noden wordt de gedetineerden ontzegd. België loopt klaarblijkelijk achter op de internationale aanbevelingen en de interpellaties; de rapporten van het CPT aan het adres van de Belgische regering zijn daar het bewijs van. In het kader van een samenwerkingsovereenkomst⁵⁸ tussen de Franstalige Gemeenschap, het Waalse Gewest en de Cocof, heeft een permanent stuurcomité dat bestaat uit vertegenwoordigers van alle ministers die bevoegd zijn voor het gevangeniswezen, de besturen, de verenigingssector die actief is binnen de gevangenissen en waarnemers de aanbevelingen⁵⁹ goedgekeurd van een gezondheidswerkgroep die zich over het probleem heeft gebogen. Deze aanbevelingen werden voorgelegd aan de interministeriële conferentie.

Zij gelastte de bevoegde ministeries om in gesprek te gaan en om te overwegen de gezondheidszorg over te dragen van de FOD Justitie naar het RIZIV. Aangezien de IMC sinds einde 2010 niet meer is samengekomen, werd hieraan geen enkel officieel gevolg gegeven.

Met dit zware bilan voor ogen moeten de politieke verantwoordelijken een antwoord vinden op de problematiek van de gezondheidszorg in de strafinrichtingen.

Wat is het beleid van de FOD Justitie inzake gezondheidszorg? Welke zijn haar prioriteiten? Heeft de FOD een strategisch actieplan voor de komende jaren? Er bestaat tot dusver geen enkele officiële nota hierover. En als er al een beleid hieromtrent wordt gevoerd, dan is het momenteel klaarblijkelijk minimaal of zelfs onbestaand.

Oproep voor een ander beleid betreffende gezondheidszorg

De ondertekenaars van deze oproep vragen de regering haar verantwoordelijkheid op te nemen en in de strafinrichtingen de gezondheidszorg te borgen die aansluit bij de erkende en geregistreerde noden.

De gezondheid binnen de strafinrichtingen moet deel uitmaken van de prioritaire nationale inspanningen inzake gezondheid.

De budgetten voor gezondheidszorg in de gevangenissen moeten aanleunen bij de noden van de gevangenisbevolking en moeten behoren tot het domein van de volksgezondheid.

De dotatie in medisch en verzorgend personeel, inclusief op het vlak van de psychologische zorgverlening, moet voldoende groot zijn om het de professionals mogelijk te maken kwaliteitszorg te bieden en gezondheidsbevorderende projecten uit te werken die zijn aangepast aan de noden van deze kwetsbare groep mensen.

In het zog van de Verklaring van Genève van 2012 in verband met de gezondheidszorg in de gevangenissen, vragen wij dat de verantwoordelijkheid voor de zorgverlening in de strafinrichtingen wordt overgeheveld naar de overheid belast met gezondheidszorg en dat de zorgverlening wordt losgekoppeld van de penitentiaire overheid. Andere landen deden dat al, nog andere zijn daar nu mee bezig. Deze overdracht zal wellicht niet alle problemen oplossen, maar zal minstens de verdienste hebben dat de missies van elk beroep duidelijk worden afgebakend en dat de kwaliteit en de coördinatie van de zorgverlening en het leven van de gedetineerden globaliter verbeteren. Het is niet de bedoeling twee instellingen tegen elkaar op te zetten, maar twee aparte bevoegdheden op elkaar af te stemmen: gezondheid en justitie.

Wij vragen de gedetineerden opnieuw over te hevelen naar het collectieve solidariteitssysteem van de sociale zekerheid, een einde te stellen aan de opschorting van de uitbetaling van de meeste uitkeringen van de rechthebbenden in gevangenschap en te zorgen voor een sociaal beleid dat coherent is met het beleid in de (vrije) civiele maatschappij⁶⁰.

We vragen tevens de 7 referentiebeginselen alsook de Europese regels in te bedden in de wetgeving en dringende maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat ze worden nageleefd.

Concreet vinden wij het raadzaam dat de gezondheid van de gedetineerden voortaan niet langer afhangt van de FOD Justitie, maar wel van de FOD Volksgezondheid en Sociale Zekerheid, die voortaan als enige bevoegd zouden zijn voor de operationele uitvoering van de zorgverlening.

Op initiatief van de stichtende leden van het Overleg Druggebruik Gevangenissen Brussel (CAPB)

Met de steun van FEDITO BXL vzw

Call for a transfer of the stewardship of prison health care towards the Federal Public Health and Social Security services.

The health system in prison, depending on the Belgian prison administration, lacks human and financial resources, and is isolated from the free society’s organized health system.

By this call, in line with WHO recommendations on good governance of prison health in the 21st century⁶¹, the petitioners request that health care in Belgian prisons be the responsibility of the Federal Public Health and Social Security services and that the resources allocated to this sector correspond to the health needs of the prison population.

Observations and challenges

On March 1, 2013, 11,732 people were detained in Belgian prisons, a third of them in pre-trial detention. Under the responsibility of the Federal Justice department, what about their health status?

In Belgium, the state of prisoners’ health is not known due to lack of quantitative and qualitative epidemiological data. But it is recognized that the shock of imprisonment and ordeal of confinement may have a negative impact on health and can aggravate a condition which was precarious in the first place⁶².

Also, the prison population is considered at high risk for substance use. 56-90 % of users of intravenous drugs were, at one time or another, in prison⁶³. In Belgium, in 2008, 65.5 % of inmates reported having used drugs in their lifetime, 36.1 % in detention and 14 % have already consumed drugs by injection during their lives. Detention is, for most users, not conductive to abstinence. Drugs circulate and are consumed in prisons worldwide. Drug use carries risks, and these risks are aggravated in closed environments. Therefore, the prevalence of HIV and HCV are significantly higher in prisons than in free environments⁶⁴. All countries that have addressed this issue and have a screening policy have come to the same conclusion. It is the same with regard to the incidence of tuberculosis, mortality by suicide and ill mental health⁶⁵.

Therefore, health care in prison represents a challenge, both ethically and on a sole medical level: prisoners, who are totally dependent on care are a particularly vulnerable population that has often been abused and has had its human rights violated in the past⁶⁶.

International recommandations

Various bodies such as WHO, the Council of Europe, the Committee for Prevention against torture and inhuman and degrading treatment of the Council of Europe (CPT) have developed guidelines and recommendations based on international humanitarian law and fundamental constitutional rights. These texts are based on seven principles and their application in Belgium remains problematic and inadequate. The questions addressed are about access to care, equity of care, patient consent and confidentiality issues, disease prevention, humanitarian intervention, professional independence and professional competence⁶⁷.

Examples of some recommended rules by the Council of Europe in 2006⁶⁸:

• Prison authorities must protect the health of all prisoners in their custody;
• Health policy in prisons shall be integrated into the national policy and public health consistent with the latter⁶⁹;
• Prisoners should have access to the health services available in the country without discrimination on grounds of their legal situation.

In addition, the WHO recommends that public officials and prison health services collaborate with the aim to reduce risks associated with drug use and that this will govern the policy of preventing HIV infection and AIDS and the transmission of hepatitis in prison⁷⁰. Furthermore, investing in effective measures to reduce risks and harm is a priority of the EU Drugs Strategy 2013-2020⁷¹.

Health policy in Belgian prisons

In Belgium, the health situation in prisons is alarming while its guiding principles are impeccable: the Act of principles⁷² advocates equivalence of care inside and outside prison walls; human health should be guaranteed unconditionally by the government, regardless of the means or merits of the sufferer. An inmate patient is a sick person first. The prison is closely linked to the free society, but the Federal Department of Justice has so far not been able to successfully create real networking between health care services in prisons and those organized in the free society. This lack of networking has multiple effects on both health professionals and their imprisoned patients: prisoners who have no immediate access to social security are released without drugs or prescriptions, lack of support when the former inmate is released, lack of recognition of health professionals who work in prison, …

It is clear that in the absence of a coherent health policy within the current Belgian prison system, it falls upon doctors and medical staff working in prison to find innovative practices to be able to offer their services.

To meet the needs of prisoners, health care in prison requires specific medicine with specific skills.

Due to lack of time and financial resources, the consequences of the current policy can be observed in all areas. Here is a simple example:

Unofficially, in 2011, 0.54 % of people were detected as being infected with hepatitis C in our prisons. Nobody can say how many detained patients were screened. There is no intention to educate inmates to make a request for screening of transmissible infections or to offer screening on a systematic and regular basis. In our French neighbors’ prisons, 5 to 8% of prisoners are known as HCV positive⁷³ on the whole territory. In institutions in which the medical team makes it a priority, these rates increase significantly⁷⁴. In Luxembourg, in 2011, 6.9 % of inmates were HVC positive in the largest establishment in which 98 % of patients are screened. In Geneva, a recent study in the Champ-Dollon prison showed a HCV prevalence of 6.9 %⁷⁵. The prevalence of hepatitis C officially indicated in our prisons is probably well below the reality. One might assume that a miscalculation could motivate the lack of routine screening in Belgian prisons: an undetected inmate is an inmate that will not be a cost for the Dept. of Justice. And once the inmate is released, the cost of his health care will go back to the healthcare system (INAMI⁷⁶).

More broadly, and far from the 7 principles pertaining to health in prison, we observe that:

• Health care teams are understaffed (and are subject to significant delays in payment of wages);
• Isolated from hospital and university sectors, and within an isolated environment, the prison medical profession is not recognized at fair value and does not receive adequate training;
• Lack of separation between health care and security issues leads to problems relating to medical confidentiality;
• No mission of prevention or wider health promotion is entrusted to the care teams⁷⁷ despite the needs;
• Physicians are linked to the Ministry of Justice and are likely to encounter conflicts of dual loyalty, that is to say a conflict between loyalty to their patient and loyalty to their employer, the Department of Justice⁷⁸.

The CPT must regularly remind Belgium of the need of the continued presence of a nurse in the establishments (to what Belgium replies that « the current financial situation cannot guarantee the means for such a presence⁷⁹« ).

In 2009, the CPT also recalled that the preparation and distribution of drugs is the responsibility of the qualified medical staff, as information on the health of prisoners fall under medical confidentiality and such information should not be displayed publicly⁸⁰. At present, this situation is unchanged. The following year, the CPT yet notified Belgium with a fourth uncompromising report particularly deploring the poor quality of dental care.

The fact that prisoners do not have sufficient access to mental health care and sometimes remain for years without treatment was also criticized by many authorities such as the European Court of Human Rights⁸¹.

Call for another health care policy

Therefore, signatories of this appeal urge the government to take responsibility and ensure health care in prisons to meet recognized and identified needs.

Prison health should be part of national health efforts priorities.

The budgets of health care in prison should reflect the needs of the prison population and should be part of the public health sector.

The provision of medical and nursing staff, including mental health care, should enable professionals to give quality care and draft health promotion tools tailored to the needs of this vulnerable population.

Following the Geneva 2012 declaration about prison health, we ask that health care in prison be placed under the responsibility of the health authorities and to make them independent of the prison authorities. Other countries have already taken these steps and some are currently doing so. The transfer will not solve all problems, but will clarifying the missions of each profession and improve the overall quality and coordination of care and life of prisoners. This is not a matter of opposing two institutions, but rather complementing two distinct skills: Health and Justice.

We ask that inmates be reintroduced within the system of the collective solidarity of social security and to ensure a coherent social policy as the one in force in civil society⁸².

We also ask to include the 7 principles of reference and the European rules within the Belgian legislation and to take urgent measures to ensure compliance with them.

Specifically, matters relating to health and operationalization of health care in prisons should be transferred from the Department of Justice to the Health and Social Security authorities.